194

<< Nr. 193 | Index | Nr. 195 >>

Absender: Zwingli

Empfänger: Haller, Berchtold

Ort: Zürich
Datierung: 29 XII 1521

Vorlage: Huldreich Zwinglis sämtliche Werke, vol. 7 (Leipzig: Heinsius, 1911) (Corpus Reformatorum 94), 484-487

--484--

Huldrichus Zuinglius doctissimo viro
Berchtholdo Hallerio, Bernensium euangelistae
vigilantissimo, amico suo charissimo S.
Satis superque fuerat nobis honoris impensum, Bertholde charissime,
tua istac brevi, sed absoluta epistola, ut supervacaneum fuerit
argentum addere, quasi mundum sincerumque eloquium, cuius argentum
symbolum in sacris literis habetur, istoc argento, quo invicem
venundamus, non gratius fulserit. Adeo visus sum mihi animi tui
candorem simplicem et simplicitatem candidissimam hac tua pusilla
quidem, sed docta perspexisse epistola. Verum gratiae habebuntur
tuae humanitati: et si non alia re, tamen animo, ad quęvis tuo nomine
obeunda propenso. Hoc enim pacto satisfacere apostolico praecepto
poterimus, dum alter alterius onera portaverimus. Quanquam haud

--485--

sciam (ut Sosiae Terentiani verbo abutar), quidnam mea ars tibi
efficere possit, nisi quod scio contentum esse candorem tuum, si mihi
perpetuo constitero ac euangelici muneris opus, quod annis abhinc
quinque sumus orsi, deo auspice, persequamur, donec ille nos rude
donaverit. Facturus sum autem id lubens ac volens, modo ille dederit
et velle et perficere [cf. Phil. 2. 13]. Nam ut non inficior ex infirmitate
nobis nonnunquam taedium obrepere, dum immeriti proscindimur, imo
ut nobis videmur optime meriti de omnibus: ita negare non possum,
taedio poenitudinem succedere, quum calcaribus Christi conscientia
nostra exagitatur, quibus ille torpentem ac domi suae desidentem animam
expergefacit, interim terrendo, interim autem pollicendo, ut cum
dicit: "Quem mei puduerit coram hominibus, pudebit et me illius coram
patre meo; et qui me negaverit, negabo et ego" etc., et: "Qui amat
animam suam in hoc mundo, perdet illam", et: "Ex ore tuo te iudico,
serve nequam, etc., quod non foenus fecisset mina sua"; et: "Quod
sal, quod vim suam amiserit, ad nihil postea valeat, quam quod in
publicum iter abiiciatur et conculcetur ab hominibus", et: "Quod dominus
veniens inertem servum secabit, ac sortem dabit cum Pharisaeis".
Atque haec loca de terrendo adduximus; alia quoque adducturi,
si qua sunt, nisi epistolae modus vetaret. Nunc proximum est, ut adducamus
ea, quibus non eximia modo, sed aeterna pollicetur, ut cum
dicit: "Qui me confessus fuerit coram hominibus, confitebor et ego
illum coram patre meo"; et: "Beati, qui persecutionem patiuntur
propter iustitiam". Et necubi cessaremus, quod nomen nostrum male
audiret, metueremusque perpetuo fore opprobrio, dixit: "Beati eritis,
cum vobis maledixerint omnes homines". Idem tractat Matth. 5.,
ut si nomen nostrum penitus conculcetur ab hominibus et eiiciatur,
gaudendum tamen docet, quod memoria nominis nostri, apud illos
abolita, qui nobiscum sunt mortales, scripta tamen habeatur in fastis
supernorum civium. Et ne timidulos redderet ἀπολογίας egestas ac
desperatio, quod omnium essent inexperti, securos reddidit, spiritum

--486--

suum adfore contestans, quum iam apud praesides prooemium ordiri
meditaremur, et salvos dixit futuros, qui usque in finem durarent; nec
vereri debere eos, qui corpus trucidare possint, nam animam ne ledere
quidem queant. Haec, inquam, aliaque in consimilem usum vel dicta
vel facta mecum reputans, huc aliquando venio, ut mori pro Christo
non usque adeo detrectem apud me. Aliquando vero nostra haec infelicia
tempora intuens, quibus temeritas et ingratitudo, ne dicam
iniusticia, omnia tenent, omnia pervadunt, omnia vastant, in tam diversam
trahor sententiam, ut ne mihi quidem plane constem, quid
sentiam, nisi quod, dum ad me redeo, divino nutu omnia haec fieri
cognosco, ut hoc pacto, qui ad deum accedere fide nolebant, deploratis
rebus omnibus ad hunc unum confugere cogantur: dum scilicet
omni humana ope fuerimus destituti, huc tanquam ad Iovis κρησφύγετον
concurramus. Fusius tecum egimus, quam tempusculum illud pateretur,
ut aestus tibi nostros, dum ore non possumus, calamo exponeremus,
et si qua parte essent usui tibi futura, non deessemus. Quanquam
haud ignoro te plurimum posse, non modo teipsum consolando,
sed etiam alios adhortando: ansam tamen praebui abundantiora parturiendi
et vicissim nobis communicandi; ut, dum indigne audis apud
tuos, discipulum nostrum esse factum, omnibus non discipulum nostrum,
sed praeceptorem esse probes. Petivisti iam aliquoties, "De fide et
de cultu sanctorum sermones" ad te transmitti; quod ideo non praestamus,
quia calamo nunquam excepimus, quod fortasse negociorum
nostrorum rudis aliquis detestetur. Tu vero, qui ea et vidisti et audisti,
boni consulturus es; quamprimum enim tantum ocii nactus ero,
votis tuis et si non satis, aliquid tamen facere studebo. Tu interea,
quod a me requiris, ipse strenue exequere, ut ursi tui ferociusculi,
audita Christi doctrina, mansuescere incipiant; quod negocium summa
lenitate adgrediendum puto. Nec enim apud tuos sic agere convenit,
ut apud nostros: tuorum enim aures etiamnum teneriores cum sint,
non sunt protinus tam mordaci vero radendae, quod et Christum
sensisse puto, quum vetuit margaritas ante porcos dissipari, qui fortasse

--487--

in te conversi magna te sęvitia discerperent, ac in perpetuum
euangelium Christi horrerent. Palpandae igitur sunt hae ferae lenius,
et ad earum insultum paulisper cedendum, donec patientia nostra intrepidaque
pectoris constantia superatae cicures reddantur. Dedit et
Petrus aliquid, quum dixit: "Sed nunc scio, fratres, quia ignorantes
fecistis"; dedit Paulus, dum Galatas lacte, non solido cibo aluit.
Cesserunt omnes apostoli sęvitię, dum non pervicaciter senatui obstrepuerunt,
vibicibus etiam lividi; sed a praedicatione non cessarunt.
Sic rogo fias omnia omnibus, ne tecum Christus explodatur. Serva
nobis Christum apud tuos et te nobis Christoque, et dum nomen
nostrum male audit apud tuos, patienter audi, ne mecum male
audias. Quanquam, quod illi impudentius in me iactant, impudentissime
confictum est: neque enim cum Franco, neque cum cęsare
quicquam commune habemus pręter caeteros mortales, nisi unicum
Christum, qui nescio quam sit illis cordi, dum coelum terrę miscent
et omnia tumultibus et caedibus implent.
Salvere iube nostro nomine amicum nostrum Trempum, Sebastianum,
Valerium, medicos, hunc corporum, illum animorum,
Thomam Vitembacchium, charissimum praeceptorem nostrum, si
quando ad vos concesserit, et omnia boni consule.
Opto te, frater in Christo, valere.
Ex Tiguri 4. Calendas Ianuarias 1522.