<< Nr. 169 | Index | Nr. 171 >>

Absender: Cervinus, Franciscus

Empfänger: Zwingli

Ort: Glarus
Datierung: 23 I 1521

Vorlage: Huldreich Zwinglis sämtliche Werke, vol. 7 (Leipzig: Heinsius, 1911) (Corpus Reformatorum 94), 427-434

---

--427--

Hudalrico Zinglio Franciscus Cervus S. P. D.
Longissimo sermone tecum utendum esset, si omnes animi mei
affectus in sinum tuum effundere conarer. Cum id propter exiguas
ingenioli mei dotes non potis est, singula ad unguem, ut cupio et animus
desyderat, enarrare, verum impatientissima animi mei impatientia
me pepulit, ut te literis meis, utcumque essent, interpellarem, licet
satis superflue mihi constat, quam longe indignus sim talem virum meis
Siculis gerris offendere. Tu tamen pro tuo candore, uti soles, non
meae vel temeritati vel ineptiae, sed eximio amori, quo soleo omnes
literatos ac doctos prosequi, imputes rogo; etenim cum ego, homunculus
nullius scientia praeditus vel parum doctus, doctos tamen vituperare
non possum audire nec non, ubicumque laudes eorum extollere
valeo eosque a quibusdam calumniatoribus seu rabulis defendere possum,
summam operam impendere soleo, et quantum pro viribus contingit.
Sed ut perveniam, quo volo: Nosti, ni fallor, tui apud nos
successorem sacerdotii, olim apud Heremitas tuus erat suffraganeus,
hominem, inquam, omnium, quos terra sustinet, scaeleratissimum. Is,
ut est sua sacra temeritate audacissimus, palam in bonas literas apud
nos, praecipue in Graecas, ac in viros omnium disciplinarum peritissimos

--428--

debacchatur. Ita apud stultam plaebeculam sibi cupit aucupari
famam, cuius certe avidissimus est. Sed illud maximopere laetor,
quoniam, dum suam conatur ostentare eruditionem et copiam, suam
prorsus inscitiam atque inopiam prodit. Nam plębeia gens non tam
ignava, quin non [!] etiam quandoque sapiat, ipse tamen ita in sua
insania induratus, ut non veretur [!] suam stultitiam tam temere manifestare.
Immo cum doctissimis viris, nullis demptis, se passim gloriatur
literis certare. De qua re Glareanus noster testis praesentissimus
est, qui sibi, cum proxime nobiscum degebat, nares egregie coram
omnibus sacerdotibus (aderant eo tempore complures alieni) et quibusdam
maioribus nostris inter prandendum emunxit; illic, siquidem magis
mutus quam piscis, neque mutire contra eum audebat. Mortuo tamen
nihilominus poëta verba fecit: stat namque et perdurat in suo firmo
proposito et saxo immobilior est; decrevit idem semper et perpetuo in
huiusmodi hominum genus, ut fatetur, saevire. Graecas literas mirum
immodum [!] odit et te imprimis, quod tantopere in ipsis invigilas.
Ut autem Homericis utar verbis: damnat, quod quisque ignorat.
Solum suum pulchrum (quod sibi videtur), hoc est "Clypeum Thomistarum"
colit, suspicit ac veneratur veluti quasdam reliquias. In quo,
ait, se singula, quaecumque vel cupit vel velit, invenire et ex eodem
ab omnibus argumentis se defendi posse. Nihil tam rarum esse affirmat,
quod non in eo reperiatur. Hunc sane librum neminem videre
sinit, etiam quantumcumque charus sit. Solummodo me permisit, sed
ideo, quia sciret nihil me in eo intelligere. Tanti miser et perversus
homuntio suas ineptias facit. Conabor hercle, si quandoque dabitur
ocium, ei auferre ac ignibus commendare. Quod si deus, ut spero,
aspiraverit, simul ac stultitiam ac omnem scientiam videbor abstulisse
ac concremasse, ne nos suo foetido argumento omnes in posterum (ut
ipse sibi confidit) vincat. Sed timeo nonnihil, ne nudo vestimenta
detraham, hoc est peiorem reddam. Ah quoties te coram quibusdam
suo Theonino dente rodit! Proh pudor, quanta convitia in piissimum
Erasmum Roterodamum coniicit! Vocat ipse eum glossatorem
(putat hac dictione suae gloriae magnam attulisse ignominiam),

--429--

propterea quod glossantes Thomas et Scotos aliquo loco dixerit, ac
glossa per duplex ss scribi designat. Vocat itaque plerosque doctos
et eruditos viros hoc nomine, videlicet lumpentrager; sed ipse sibi hoc
nomen servet. Ostenderat etiam nuper quoddam argumentum in Hieronimo
novo ab Erasmo restituto in glossemate de spiritu sancto
(quicquid autem sit aut quisnam locus sit, plane memoria excidit: ob
oculos librum clauserat, ne plus reperirem), quod minitabatur cultello,
me vidente, eradicare: aiebat enim falsissimum esse. Tam impudens
ac temerarius esse solet apud quosdam, cum neminem adesse existimat
reclamatorem. Quid dicam de Luthero? Mirum dictu, quantis sicophantiis
et detractionibus eum constrinxerit. Nempe quum in proxima
dominica concionaretur, manifestissimo nephandissimoque ore eum verum
in cancellis hęreticum proclamavit, alludens ipsam ad historiam divi
Hylarii (erat enim eius dies tunc celebris), et ad istiusmodi comparationem
eum introduxit. O impudentissimum os! o linguam tartareo
veneno imbutam! quae tales viros suis nephandissimis machinamentis
molitur extinguere. Demum orationi suae subiungens omnes
Lutheri fautores, imitatores, sibi adhaerentes, atque sui defensores
aeque atque ipse [!] geminata voce dixit esse hereticos. Hoc audito
non parvus animulum meum cruciatus invasit, ita ut pene prae ingenti
dolore lachrimas effundere coactus eram [!]. Solet eo modo pleraque
alia in te torquere, quod me et plerosque alios satis male habet, cum
te mihi charissimum et de nos [!] benemeritum ita diffamari audimus.
Paulo post inter potandum accepto poculo (quum de Luthero fiebat
sermo) ipsum verum viventem daemonem esse, sin aliter, ait (neque
se volens signo sanctae crucis muniri): hec potio (sol ym das hertz abstoßenn)
cor eius defrangat. Ah, quid dicam, mi humanissime Udalrice
Eodem die, cum ea omnia peracta sunt, iactatus est sese
coram quibusdam, brevi Tigurum petiturum, et tecum de Luthero,
qui eum defendis, inire disputationem, et (dicam Germanice): mil dich
ußhypenn unnd ußspytzenn omnesque Luthericos imitatores depugnare.
O eingentem confidentiam! Num cogitat, quid dicat? Num
facti piget? Minime gentium. Neque color eius usquam pudoris signum
indicat. Emit praeclarissimi huius viri omnia opera, non ut legat,

--430--

sed ut convitiari possit, sed ut scoelestissime criminari possit, sed ut
inficere atque atro carbone hominem notare possit. Ita se facturum
mihi dixit. Igitur, si veniet, ut sua stat sententia, sis praemonitus
atque eum commendatum habeas, ut dignus est. Verum tu rem pergratam
non solum, sed et gratissimam faceres tum mihi, tum coeteris,
qui me talia tibi significare de ipso rogarunt atque, ut ita dicam, pene
coegerunt, si huius hospitis adventum egregie excipias ac a planta
usque ad verticem ei rem omnem denunties, dehinc eum verbis, quantum
potes, perstringas atque cum eo iniuriam hanc expostules, quo
desinat parum tantae temeritati indulgere, piscatorque ictus sapiat.
Denique si quid negat, testis ero et omnes nostri sacellani. Produc
literas meas ad oculos ipsius! non ego metuo, si resciscat, quid et
qualia de ipso scripserim; et coram quandoque ausus fui dicere. Immo
et hoc adde, eum publice dixisse in dedicatione Molliana praesentibus
magistro Gregorio Büntzlio, domino Ioanne Varschonio
et quamplurimis honestis presbiteris (qui omnes huius rei testes
erant eique maxime ob hanc causam indignati sunt) de reverendissimo
cardinale Sedunensi, quod sit (ut eius verba teutonice exprimam)
eynn buob, eynn schelm, eynn lecker, unnd er ganngy mitt buobery unnd
mitt schelmenwerck umb, unnd sy eynn bößwich [!] in der hutt, unnd
sy erhygett unnd erlogenn, wo mitt er umbgangy. Et illa, ait, se
compertum habere ex confessionibus, dum tecum in Heremo fuit,
cupitque talia de se ipso ubique dici, quod talia dixerit. Necnon vult
omne, quod vel agit vel dicit, talium rerum seu ignominias seu debacchationes
contra aliquos ab ipso allatas undique manifestari. Talis
gloriosulus Traso est et tam nephandus. Nescio ego certe, cuius
tum conditionis tum probitatis hic cardinalis homo sit, neque eum
unquam vidi; sed quod saepius audivi e magistro Ioanne Hero
tuo, qui olim eius choraulis fuit, esse ipsum hominem modestissimum,
peritum, liberalem, munificum, pium ac probum. Tamen et hic
histrio hoc etiam fatetur, eum quondam honorifice tractasse; non solum
muneribus, sed etiam prandiis et auro eum dotavit, sed pro tali benefitio

--431--

tales rependit gratias. Tam insignem impudentiam expiscare ab
ipso, qua ratione talia foecerit. Tales, mi Hudalrice, habemus
Glareanae animarum procuratores, qui Christo suas oves ipsis
commissas ita lucrifaciunt; profecto non Christum, sed se ipsos, sed
homines praedicant. Ut summatim exponam: quicquid olim per totum
decennium in populo instaurando et ad veram fidem confirmandam
operis apud nos desudasti, singula hoc illaudatum scoelus suo stultitiae
spiritu funditus evertit, quoniam, ut vulgus hominum a natura alias
proclivum est a malis ad peiora, simul cum hoc nequissimo nebulone
pleraque pars eversum [!] est. Ita omnia tuis sermonibus contraria
sermocionatur [!], quamvis ego pro vero nescio, qui te semel dumtaxat
interim, quod Glareanae fuerim, vel dicam in vita, audierim; sed
communis populus ita mihi praedicat. Ut certe verissime dixerit propheta:
"cum sancto sanctus eris, et perversus eris cum perverso" etc.
Qualis pastor, tales sunt et suae oviculae. O Iuppiter, confige hanc
sordidissimam cloacam tuo telo trisulco! Eiusmodi monstrum solem
purum aspicere? qui audet auras undique vitales suo aconito, Cerberi
spuma nocentius, inficere. Proh deum atque hominum fidem! nisi iusto
olim supplitio hoc execrandum malum puniatur, nunquam animus tanta
ira tantoque dolore affectus mecum in gratiam redibit. Vah! hoc est
esse sicophantam et calumniatorem. Utinam binis quadrigis revinctus
in diversa intentibus [!] ad amussim hoc praesens venenum dilaceraretur,
quo dignas scoelerum suorum poenas exsolvere possit! Dignus
siquidem, cui multa contingi [!] debeant mala. Lubet ac inter illa
facinora hoc quoque recensere, quod pene exciderat: Lutherum olim
in concione inclamavit ecclesiae Christianae et totius Christianitatis
subversorem, et commutato nomine Luther, quod sonet clarum, perspicuum
seu candidum, eum vocavit Martinum Trieb et Dunckel,
quasi dicere vellet perturbatum vel obscurum vel tenebrosum; te interim
non minus quam ipsum verbis oblique perstringit. Similiter et facit
de Erasmo, quem semper suo nomine, ut prius dixi, lumpentrager
nuncupat. Horum quum audio denigrare famam, animo molestissimo
fero, simulque Taureolus noster, qui non doctus habetur admodum,
eruditorum tamen egregius defensor est et te minus sinit vituperare,
quam alias nullus, qui quasi gladiatorio animo proque focis atque aris

--432--

cum illo Zoilo quandoque dimicat, semelque parum abfuisset (nisi
dominus Adamus de Mollis, qui eo tempore in praesentiarum erat,
caduceatorem egisset), quin hunc scorpionem in suis aedibus inter
bibendum pugnis et gladio (ut est homo bellicis moribus) affecisset.
Si te audit lędere, non patitur homo, et minus quam venenum: ita te
amat ac colit. Etiam cum maioribus quibusdam quandoque tui gratia
rixatus est. Sunt nempe aliqui (hic sit dictum) eorum, qui tibi non
admodum bene favent, ut percipio, propterea quod eorum ulcera
quandoque tetigeris, huic bestiae nostrae (pastoris enim nomine indignissimus
est) in omnibus applaudant [!] et sua dicta velut divinitus
confirmant, et sic fit longe magis, quam est impudentior. Sed quęris
fortassis: Qui nam ii sunt? Inquam: Francigeni isti, qui tibi magis
noti sunt, quam mihi, et quos olim egregie (ut peritus es) suis depinxisti
coloribus. Hinc illae lachrimae! Hęc est illa invidia, quam
ex veritate tibi nobiscum parasti. Tu ne crepitum digiti pendas horum
invidentiam! Tui tantum pergas esse, ut facis, similis, et ne a
coeptis tuis desistas, deum optimum maximum enixe rogo, et ut te
servet in aevum Phoeniceum et spiritum suum uberius copiosiusque
in mentibus tuis infundere dignetur, quo multo latius ei suas dispersas
oviculas iterum in unum corpus redigere atque lucrifacere possis, et
diu te superesse faciat, quo magis ad publicam utilitatem conferre
valeas eiusque gloriam diu occultatam ad lucem deferre queas! Amen.
Sed quid ego currentem incito aut memorem commonefacio? Certe
sus Minervam docet. Tamen tu ne aegre feras! Quae vel scripsimus
vel monuimus, bono et syncero animo fecimus atque aliorum instinctu.
Preterea plurimum gaudeo tuam iam famam passim atque
per totum orbem in dies magis magisque divulgari et excrescere. Nam
te a compluribus undique audio commendari (precipue a Beato Rhenano,
a quo nuper recepi literas, quae te in coelum usque attollunt),

--433--

dempto hoc solo monstro, quod dii deaeque omnes funditus eradicent.
Finem imponere cogor de illo nequissimo nebulone, ne corculum (interim
quod semper eius mentionem facio) nimis incrudescat et antiquum
vulnus refricet simulque cum ipso delyret ac insaniat, ut mihi
magis videor inferre damnum, quam sibi. Subtimeo autem porro non
nihil prolixas meas nugulas stomachum tuum offendere. Verum si
scirem, in posterum abstinerem a talibus. Libenter vellem, si me per
literas moneres, quo pacto rem gratam tibi facere possim. Perpurgavi
nunc stomachum meum. Non forem neque nocturno neque diurno
tempore quietus, si talia adhuc in me laterent. Igitur te rogatum
habeo, meae rudi Minervae ignoscere velis. Existimo me iam post
purgationem animum recepisse et quasi revixisse, qui antea, dum illa
in me essent, totus perculsus eram, cum illa, quae volui, tibi chartulis
assignavi. Sed de iis iam sat est, ne catalogus ultra modum extendatur.
Dixerat mihi Herus tuus, ut tibi exscriberem offitium Bessaniorum.
Illud cum saepe conatus eram adire, tamen negotia, quibus
in dies distrahor, me impediebant; et ipse librum domi in arca
semper clausum habet, et cum mihi bene licuisset per ocium, ipse
aliunde vagans absens erat. Si cupis tamen adhuc, literis mihi manda
et iube! Ego relictis omnibus negotiis tua iussa capessam curaboque,
quo te voti compotem reddam; et fac, quod nobis pro illo offitio
aliud trium ad socios scribetur. Ego illico illud parabo, si scripseris.
Ob germani tui mortem certe quantum ego doleo omnesque
Glareani, qui eius noticiam habuerunt, vix verbis consequi queo.
Peregimus ei nobiscum primum, septimum et tricesimum diem funeris
eius. Faxit deus omnipotens, ut anima ipsius (uti confido) in pace
sempiterna requiescat. Postremo haec qualiacumque sunt, tuum efflagito
splendorem boni consulat, non litteras, sed animum inspitiat, nec
me vagi vagum vel plenum rimarum intelligat aut fucatum amicum et
adulatorio te aggredi animo. Prorsus istam opinionem a me amotam
esse volo. Si quid habes, quod occulte aut manifeste fieri velis vel
verbis vel factis, confide mihi constanter! omnia tua negotia diligentissime
procurabo, et sis certus, ut dixeris lapidi ac luto. Sum (ut
ingenue fatear) tui quam studiosissimus, et quoties tuum audio recitare

--434--

nomen, seu ab aliis seu alias mihi in mentem de te tua suavissima
recordatio venerit (ut sępissime contingit), toties maiori in te amore
accendor et inflammor, et te amabo, velis nolis. Qua ratione me,
rogo, commendatum semper habeas meque in numerum tuorum amicorum
inscribas, rogo.
Vale foelix et cura, ut recte valeas. Valemus nos omnes bene
et optatissime, quamvis acerbissima pestis nos pene cruciasset. Sed
rigor hyemis et ipse deus eam refrenavit. Cupimus quam plurimum
de te scire, qua frueris aura.
Iterum vale.
Ex officina nostra Glareanica decimo Calendas Februarias anno
a nativitate Christiana M D XXI.
Tuus obsequiosissimus Cervinus.
Salutant te dominus Adamus, dominus Ioannes Varschonius,
dominus magister Ioannes Herus, dominus Iacobus Taureolus,
Georgius Engelhart, Frydolinus Beldi, Henricus
Hessius antiquus quaestor, Fridelinus Hirudeus, Osaldus Elmerus,
Conradus Hessius atque eius mater.
Domino magistro Hudalrico Zinglio, viro insigni utriusque
litteraturae peritia praedito, amico meo eximio, Tigurino pastori. - Ann
meyster Uorich, kylcher zuo Zürich.