340
<< Nr. 339 | Index | Nr. 341 >>
Absender: Zwingli
Empfänger: Frosch, Johannes
Ort: Zürich
Datierung: 16 VI 1524
Vorlage: Huldreich Zwinglis sämtliche Werke, vol. 8 (Leipzig: Heinsius, 1914) (Corpus Reformatorum 95), 197-202
--197--
Gracia et pax a deo patre et filio eius, domino nostro Iesu
Christo [Röm. 1. 7].
Hac te ratione adpellamus, charissime in domino frater, ut ne admiratione
capiaris neque ipse longum prooemium scribere cogar, quod
iam olim te vir quidam vehementer doctum, supra modum et a pietate
et a fideli verbi ministerio nobis commendavit, quo factum est,
ut nullam aliam duxerim occasionem spectandam, ut te oportune literis
conveniam, tempestive non dubitans venturum, qui ad hoc veniat, ut
de verbi negocio pie conferat, quocunque tandem momento et ad quoscunque
venerit.
Cernis ante oculos, frater, quantum inter se dissideant caro et
spiritus, quorum tam iuge inter se bellum est, ut nullę prorsus respirandi
induciae impetrari queant [Gal. 5. 17]. Nam utercunque dixerit:
--198--
nunc pax est et securitas, tum alter de improviso insurgit, adoritur
et obruit. Quod pulchre Paulus indicavit [1. Cor. 10. 12], dum stantem
sollicitum esse iubet, ne alicunde ad casum trahatur, quod certe non
aliis dixit, quam eis, qui iam spiritum ducem sequi cęperunt. Desidet
et apud Christum quidam his animam suam verbis alloquens: anima
mea, habes multa bona, sede, quiesce, ede, bibe, letare [Luc. 12. 19].
Sed et illam inopinato opprimit deus, unde nec carni quicquam tutum
est, quamvis huc omne studium vocat, ut quam optime in hoc mundo
habeat. Sunt igitur curę pares tam carni quam spiritui, sed impar
sequitur finis. Qui enim spiritu perpetuam stationem egerit, hoc invenit,
ut a labore ad requiem transeat. Contra, qui carne seductus
seipsum sollicitudinibus eius mancipavit εἰς Μανδραβούλου, ei omnia
cedunt, et ut in Germanico proverbio est: Cum hic rhedam traxerit,
illic currum trahere compellitur.
His ego totis ad hoc tendo, ut, quandoquidem iam dudum ad
aratrum admovisti manum [Luc. 9. 62], constanter progrediare, nihil ad
ea, quae reliquisti, retro spectans, ne alicunde carnium et alliorum
adpetitus tibi obrepat, qui segnem reddat per gravem eremum proficiscentem
[4. Mos. 11. 5 f.]. Neque huius, Hercle, ita admoneo, ut
verear te brachia remissurum; sed currentem adhortor et adclamo, ut
magis ac magis curras nec patiaris laborem, qui tibi nimirum haud
aliter quam omnibus Christi ministris hac tempestate crescit, ulla
ratione ab instituto cursu revocare. Quanto enim vehementius persequutio
arserit, tanto constantius coelestis verbi imbrem iniiciendo obstare
illi oportet. Quae hactenus fieri vidimus, initia sunt tantum malorum
[Matth. 24. 8]. Caro enim, quae hucusque, ut est rerum novarum
studiosa, susque deque nonnulla tulit, ubi se pati serio, ubi rei
nominique decedere viderit, neque sese tuendi aut sua repetendi spem
ullam adparere, iam clamabit, iam tumultuabitur ac omnia miscebit.
An non vides, ut quidam nunc ringunt, ut rumpuntur? Quid vero
interim verbi ministros dicere oportet aliud, quam: sic oportet fieri,
sed nondum finis adest [Matth. 24. 6, Marc. 13. 7]?
--199--
Imitatur spiritum caro, quamvis longe diversissima ratione: ille
omnia agit, ut in gloriam dei cedant; haec haud aliter videri vult, cum
interim aliud nihil quam (ut dicitur) sibi canat. Si tu prodeas verbo
dei ostensurus, ut miserae mortalium mentes sint humanis traditionibus
captae et miserius laniatae, confestim prosilit et caro, universa in
usum animarum statuta esse clamans, interim tamen sibi conscia, quo
spectet, aut ubi se calceus urgeat. Si verbo dei primas des negesque
illi quicquam comparari oportere, mox et se intelligere verbum caro
iactabit, et verbi autoritate sibi traditum, ut verbum moderetur etiam.
Id si tu neges, iam dissidia et bella velut ex equo Troiano prodibunt.
Caro enim ad arma sua, spiritus autem ad vim suam convertitur, qui
carnalia nescit arma. Sed illa quae sunt? dei potentia; illius autem
sunt carceres, contumelię, ludibria et neces; quae nisi plane contemnas,
periculum est, ne ipsorum metu cesses. Quod si contra deus dederit,
ut etiam in eis glorieris, iam super aspidem et basiliscum ambulabis
vincesque omnem contrariam virtutem [Luc. 10. 19]. Vides enim etiamnum,
ut tyrannis istis doleat; dum Christi verbum adflictionibus premere
tentant et nihil proficiunt, quid putas omissuros esse, si quando
ad extrema deventum erit? At omnino verbo instare cogimur. Leo
enim dum rugit, ut propheta habet, quis non pavebit [Amos 3. 8]? et
dominus quum loquitur, quis non clamabit? Videmus enim coelestem
patrem de more suo mundum emendare statuisse; qui tempestive semper
admonuit per servos suos prophetas nocte consurgens [Jer. 7. 25], idem
nunc facit, ut omnibus videre licet; verbum suum mittit, ut sanet [Ps.
146. 3]. Verbi splendorem videmus, cuius vis omnino tanta est, ut non
sit minor spes in libertatem spiritus adserendi populi, quam sub Mose
ex Aegypto educendi. Videmus haud secus mundi maliciam, quae tanta
est, ut a planta pedis non sit usque ad verticem sanum quicquam [Jes.
1. 6]. Cum igitur (ut dictum est) coelestis ille pater familias nusquam
cesset, sed amanter caveat, ne suam super nos iram provocemus, debemus
omnibus velis et remis, quibus verbi ministerium creditum est,
viciis obstare, conscientiis mederi, etiam si totus simul mundus remurmuret,
si calumnietur, si lapidet, si occidat. Nam sic placuit coelesti
patri mundum vincere patiendo, ut proprio etiam filio non pepercerit
--200--
[Röm. 8. 32]. At cum se mundus maxime vicisse putasset, nonne
Christus victor triumphabat? Sic omnia ferendo et a fideli ministerio
verbi non cedendo Christum victorem videbimus, et ii, qui adfectibus
suis Christi negocium praetexunt, in profundum cadent; non enim
est consilium contra dominum. In lapidem incident multi, sed offendent;
nam et lapis tandem super ipsos cadens conteret ossa eorum,
qui hominibus placent [Luc. 20. 18].
Age igitur, candidissime in domino frater, dextre, ut soles, sed
et intrepide verbi ministerium obeas. Dominus loquitur, et verbum
suum lucet. Mundus pessimis plenus est. Clarum ergo est, quod
omnino mundum instaurari, et per verbum, inquam, instaurari oportet;
nusquam igitur cunctandum, nusquam latendum, ne pereuntium sanguis
de manu nostra requiratur [Ez. 33. 6]. Et hii, qui nobis mille suppliciorum
genera minantur, tam non sunt metuendi, ut non alia via certi
simus nos recte in ministerio verbi versari, quam si nusquam a persequendo
abstineant. Quid enim aliud faceret caro? quantum igitur
creverit persequtio, tantum scias verbum incrementum capere. Et nos
interim quę maior gloria sequi potest, quam si nos dominus in verbi
sui ministerio consumi voluerit? Sic adversus mundi huius procellas
animati fortiter dimicemus, ut ab omnibus abstineamus atque hoc unum
spectemus, ut ei placeamus, qui nos in miliciam suam scripsit, quod
faxit is, qui nos et creavit. In quemcunque usum placuerit, utetur.
Haec qualiacunque oro boni consulas; raptim scripsimus et confuse,
ut omnia. Tu vero confortare et robustus esto. Caetera, quae
apud nos aguntur, ex ordine narrabit Ludovicus Hätzer, iuvenis
rem Christianam adprobe doctus, quem et tibi commendamus.
Vale, servetque te cum ecclesia nostrate Christus incolumem.
Salvi sint omnes fratres.
Ex Tiguro 16. die Iunii M.D.XXIIII.
Huldrichus Zuinglius,
ex animo tuus.
Pio fidelique Christi discipulo Ioanni Frosch, Carmelitae,
apud Augustam Vindelicorum verbi ministro, fratri suo in domino
charissimo.
--201--
Urbanus Regius Ioanni Frosch, suo in Christo fratri,
Christum salutare nostrum.
Epistolam Huldrichi Zuinglii heri tibi redditam, frater ab ilibus dilecte,
legi relegique magno animi et ardore et stupore. Loquitur enim vir ille dei meras
flammas, atque utut vivae vocis energiam calamus assequi nequeat, mirę tamen
refert pii cordis prudentem simplicitatem et nescio quid nostro sermone maius.
Eruditionem interim et eloquentiam hominis taceo. Vide autem, quam circumspectet
charitas sollicite, quam omnino nihil intermittat eorum, quae et ad dei gloriam
et fratrum necessitatem pertinent. Quis infirmatur, et non infirmatur Zuinglius
[2. Cor. 12. 10]? Nonne quotidianam omnium ecclesiarum curam gerit? qui etiam
Augustanae ecclesię per nos bene consultum cupit. Novit nimirum Zuinglius
Satanae cogitationes, mundi imposturas carnisque lenocinia undique instare et
obstare verbi ministris. Ipse enim, si quis alius, egregie in hac tentationum
palestra aliquot iam annis exercitatus est. Meae me tepiditatis vehementer puduit,
cum hunc spiritus fervorem et impetum ultimis hisce temporibus pernecessarium
cernerem, ac sensi protinus nec sine iusto animi dolore, quantum in me
iuris etiamnum caro habeat, quam probe frigeam, si his Zuinglii flammis fuero
collatus. Acclamat ille fortiter et velut manum porrigit belli impetum ferre non
valentibus. Cohortatur instar boni imperatoris ad pugnam, pręcedit ipse scuto
fidei communitus et hostium vim obiecto corpore gnaviter sustinet, cumque in
medio hostium cuneo luctetur, in tantis tamen sudoribus et periculis commilitonum
minime oblitus clamat et urget, ne quis pedem referat, ne timidus stationem
deserat et ingruentis periculi magnitudine territus relicto signo crucis triumphantissimo
a Christo duce ad Antichristum deficiat. Invictissimus Christi miles
Paulus sępe desides extimulat, laborantes et adflictos ad militiam huius vitae
erumnosae alacriter gerendam Christi et suo exemplo excitat. Simili charitate
iam utriusque nostrum studiosissimus frater tibi acclamat, nihil dubitans in tam
ampla civitate non parum multa accidere tibi, quae verbi cursum praepedire
possint. Opus est sane et mihi et tibi huiusmodi acclamatore, qui velut classico
nos exuscitet, ne frangamur bello tam assiduo inter hostes tam propinquos. Nunquam
non sollicitat caro exicialibus his blandimentis, ut, quemadmodum olim
Demas [2. Tim. 4. 10], sic nos relicta tam ardua provincia pręsens seculum amplectamnr.
Ubi non retrahit mundus? Tentator autem quas non tendit insidias,
ut, quod (prohibente Christo) non potest impetu, mille artibus efficiat? In hoc
certe tot mortes intentat, ut metu perculsi fugiamus; horribiles passim minas et
insidiarum rumores spargit, atrocia edit exempla, ut imbecillem carnem exanimet
crucisque offendiculum aboleat. Quoties ille perpetuo hoc triennio, cum me blandiciis
a cępto avertere, nempe opum contemptorem, non posset, obiectis vinculis et
periculis itinerum gravissimis enervare animum molitus est! Gratia autem deo per
Christum, qui vas illud fictile paterna benignitate et providentia ubique tutatus
est, ne adversariorum furore diffringeretur. Perexiguum vero est, quicquid telorum
in corpora hostis noster immisit; praesentiora longe sunt animarum pericula:
hic vigilat hostis, ut vel ad dexteram vel sinistram nos a regia via abflectat, ut
saepe cum gemitu dicam: O quam non frustra exclamabat σκεῦος ὲκλογῆς τοῦ θεοῦ
[Act. 9. 15]: ,Miser ego, quis me eripiet ex corpore morti obnoxio' [Röm. 7. 24]?
,Non tantum contra sanguinem et carnem lucta nobis est, sed adversus spirituales
--202--
astucias in coelestibus' [Eph. 6. 12]. Inter has animi angustias exemplo Zuinglii
et aliorum, quos in verbi ministerium accivit deus, nonnihil recreor et animor;
hos enim cum tam forti animo perferre video, quicquid uspiam accidit vel adflictionum
vel tentationum, meam certe pusillanimitatem detestor. Sic Christo
placitum est, ut mutuis precibus et hortatibus in suscepto dei negocio corroboremur.
Perge igitur et, quod facis, ne facere desistas, ac Zuinglii nostri admonitionem
ex fraterna charitate profectam boni consule. Ego quod ad me attinet,
adero laborum socius, operam meam, et si quid donorum dei haec habet animula,
tibi tam libenter quam merito polliceor. Iam enim Augustanorum precibus
permotus sublimem illam Pauli ad Romanos epistolam coram ecclesia nostra
interpretabor, ut hac velut introductione in universam scripturam Christifidelium
animi praeparentur. Quare communibus votis deum totius consolationis
[2. Cor. 1. 3] precabimur, ut nobis plantantibus et rigantibus felix det incrementum
[1. Cor. 3. 6], ut denique triumphet per nos in Christo et odorem noticiae
suae per nos in omni loco manifestet [2. Cor. 2. 14]. Amen. -
Augustae.