383

<< Nr. 382 | Index | Nr. 384 >> 

Absender: Hätzer, Ludwig

Empfänger: Zwingli

Ort: Augsburg
Datierung: 14 IX 1525

Vorlage: Huldreich Zwinglis sämtliche Werke, vol. 8 (Leipzig: Heinsius, 1914) (Corpus Reformatorum 95), 360-364

--360--

Gratiam et pacem a deo per Christum, dominum nostrum.
Obtulit nobis, Zuingli candidissime, hiis diebus Silvanus Othmar,
typographus Augustanus, epistolium stangneis [!] typis excusum,
a Ioanne Bugenhaio [!] Pomerano ad Hessum quendam
(quem ut meos novi digitulos) descriptum, in quo negotium Christi

--361--

et eius mensae tanta dignitate, tam magistraliter tractat, ut exoptarim
mihi miriadas Democritorum, qui id (ut condignum esset) exploderent,
irriderent, imo concacarent etiam. Aspicio, lego, admiror coecutientes
theologos Christum nobis alibi quam a dextris patris sui ostendentes.
Cogito, num cuius instinctu hoc factum esse possit; quis demon aut
quae Medęa [!] suas hic exantlarit vires! Subolebat enim me scire,
unde haec Lerna profecta esset. En cogitando recordor sermonis
Urbani Regii, cui hoc totum negotium acceptum ferre debes.
Evenit enim ante annum, cum (ut scis) in Bavaria eram et capto
castro Augustam veni, incidimus tunc forte fortuna in sermonem
de libellulo quodam latinissime descripto, cui titulus, si bene lecta
habeo: "Apologia Simonis Hessi contra episcopum Roffensem" etc..
Ego arbitrabar Friburgi hunc esse natum. Urbanus autem subridens
inquit: Ludovice, ariolare, quis ipse Hessus sit? Ego: non
possum equidem, nisi, quantum ex stilo coniicio, reor me ipsum Friburgi
novisse. Is vero impatiens (ut totus, quantus quantus est,
cupidini auritulae hominum vivit), se sua frustrari laude: En, ait, ego
Simon ille Hessus; eo, si uspiam quicpiam [!] hoc sub nomine vulgatum
offendes, nostri Martis tela esse scias: ubi ubi sub fuco aut aliquid
ago aut scribo, illud solitus sum adscribere nomen. Tu vero
vide, doctissime Zuingli, quam non se recondi patitur sitibunda
aurae sitis? Quam non tenebras amat ambitio? Quam belle suo indicio
(ut adagio fertur) periit sorex? Urbanus Regius enim Hessus
ille est, ad quem haec epistola missa. Is est Vratislaviensis

--362--

ecclesię pastor, ipsus est doctissimus ille doctor. Audet enim suam
venenatam linguam non alio pacto in te acuere, quam hoc fuco. Mirum
quam odiat eos, qui aut tibi aut Carolstadio, ut vulgo dicimus,
adherent in hoc articulo de εὐχαριστίᾳ, quam se iactitat posse
τῇ θεοπηεύοτῳ scriptura [2. Tim. 3. 16] omnes, quotquot huius sententiae
sint, refellere, si vellet. Ego dico: ja, si posset. Non audet alio modo
contra te ire. Pertimet, ne humeris suis imponat, quod ferre recusent.
Declinat tuam παῤῥησίαν. Rogo itaque te per deum immortalem, rogant
mecum plurimi bonae fidei viri, ut alio epistolio refellas illud. Potes
pulchre. Ansam habes. Exordium adest in Hesso, et quod utopiensem
ecclesiam finxerit, cuius pastor sit. Belle agit; nam aliam non
habet ecclesiam. Necessarium est fingere, ubi verum [!] caret. Pastor
est, quemadmodum suffraganei episcopi sunt, apud Antipodas scilicet.
Scio Christianum esse, plurima dissimulare, multa pati, convicia
contemnere. Scio etiam non Christianum esse, ad Christi convicia
connivere, quia nec ipse passus est obprobria in patrem suum, Mathae.
4. cap. [Matth. 4. 10]. Tute scis, quid te deceat, ut depingendus sit
suis coloribus et veritas vindicanda. Placet te huius admonere, de
verbulo "Benedicimus", quod glossulavit Pomeranus: 1. quod vulgo
consecramus. Num benedicere est consecrare? Vide insaniam hominum.
Caeterum non video, quomodo possis recusare, quum id tot
vere boni et pii flagitent viri, cumque id etiam Christo tuo debeas
et eius membris. Epistolium hoc passim Augustae ostentatur:
Gellt, inquiunt, Hector Zuinglius invenit Pomeranum Achillem.
Videtis, aiunt, quam constanter Pomeranus audeat dicere Zuinglium
non esse in hac re theologum. Ex grammatica vincitur etiam.
Quid committes huic, qui in re tam clara, in negotio tam aperto
hallucinatur? etc. Omnia illa praetereunda forent, si saltem obfuscaretur
nomen tuum. Homo enim es et peccator ex deo; quod
autem veritas illic leditur, quod conscientiis periculum fit, hic labor,
hoc opus erit, ut resarcietur [!]. Nec hoc contenti: en advenit nuper
alius doctor e carcere de Insprugk. Is primo satis bene de εὐχαριστίᾳ

--363--

sermocinabatur, at iam omnino rursus ,urbanisat'. Is, studens
Urbano placere, interpretatur hoc epistolium et facit Germanum.
Sic semper similes habent labra lactucas. Nondum excusum vidi,
misissem alias - omnia eo, ut totus mundus videat te tantorum
errorum magistrum. Tu ex [*Hebräisch] dei refelle, et vale cum tota tua
familia. Novi plurimum, at nihil certi. Constanter fertur, futuras
iam illico post Michaëlem comicias [!] caesareas. Carolus ipse non
veniet; commisit negotium suum ducibus quibusdam. Der pundt furit
adhuc strenue. Saltzburgenses coloni fortiter depungnarunt [!]: sunt
enim ab universis novis depressionibus liberati, quae [!] Langius et
eius praedecessor proximus excogitarunt. Nobilis ille Ieorgius
Regel cum uxore sua sese totum tuae mandat fidei. Valde sibi
timet a principe Bavaro. Adhuc carneum Christum edit. Ego
non apud ipsum sum, ob eius timorem. Vivo, ut possum. Unicum
hoc a te postulo, ut mihi rescribas; et si quid in te peccavi, clementer
indulge, quemadmodum et deus libenter nobis per Christum indulgit [!].
Erravi, fateor; posthac caucior ero et paulo prudentius agam. At,
mi Huldriche, ne prętereas has impudentes Urbani technas. Rescribe
saltem aut unico aut altero verbulo. Leo Iud sanctus sit cum
sua casta coniuge. Der apt von Capel promiserat se mihi quicpiam
[!] scripturum. Posses ipsum, quasi aliud agens, admonere. Mitto
tibi hic epistolae huius quavis bovina merda vilioris exemplar, et aliud

--364--

Nicolai de Amssdorff aeque sordidum. Literas tuas mitte Silvano
Othmar calchographo. Curabit ille, ut habeam. Ego, ut imprimantur,
faciam. Hęc tecum solus cum solo. Urbanus enim, si
resciret, plurimum mihi obesse posset. Parum abfuit, quin proprium
misissem tabellionem ex aere quorundam fratrum. Offendi a casu hunc.
Vale et vive foeliciter in Christo Iesu, domino nostro. Is te
confortet et servet castum corpore et mente adventui suo. Amen.
Datum Augustae adi [!] 14. Septembris anno etc. 1525.
Lugdovicus Hätzer, frater tuus.
Viro iuxta pio atque docto Huldricho Zuinglio,
Tigurinae ecclesiae episcopo, fratri suo candidissimo. - Zürich.