770

<< Nr. 769 | Index | Nr. 771 >> 

Absender: Haller, Berchtold

Empfänger: Zwingli

Ort: (Bern)
Datierung: 26 X 1528

Vorlage: Huldreich Zwinglis sämtliche Werke, vol. 9 (Leipzig: Heinsius, 1925) (Corpus Reformatorum 96), 581-585

--581--

S.
Video Interlacensium et Septemvallensium audaciam, temeritatem
et inobidientiam quottidie augeri, charissime Huldriche, et longe
maiorem fieri prudentia, sedulitate et vigilantia magistratus. Num id
ex pusillanimitate fiat, vel, quod potius suspicari cogar, nonnullos sic
connivere, ut missam reducem faciant, ut abscondita cordium domini
negocio adversantium non revelentur et ut tandem, quam diu possit,
virga magistratus differatur.
Denuo urgent Gebennenses nostrates contra ducem.
Et Helvetii in Turgoia parturiunt nescio quid. Ante adventum
siquidem nuncii vestratis monuit praefectus quidam 8000 pedites et
500 equites a Cęsareis praefecto Turgoię adfuturos, quibusLuteranos
subiuget. Interim a Tiguro adfertur cibaria parari oportere.

--582--

Monuerunt Bernates cives suos Friburgenses et Salodorenses,
quatenus auxiliares copias addant exercitui nostro, missis legatis; negant,
cum id bellum ratione novę fidei et non foederum conservandorum
suscipiatur. Detegit illis senatus cum diacosiis rusticorum periuria violentiam
etc. Praelegit illis articulos civilitatis, quod scilicet tenentur
adesse nobis, et quęritur ab illis, ut rotundo ore vel aiant vel negent,
se pactum civilitatis servaturos. Respondent a suis super hac questione
nihil commissum; at si rem pacificare possint citra belli tumultum,
parati sint et polliceantur omnem operam. Proinde monent nostrates,
quatenus mature super hoc negocio deliberent, satiusque fore redire ad

--583--

pristinam Antichristi religionem, qua scilicet et concives et confoederati
facti sint. At primum respondit senatus se nolle, ut quicquam pro
componenda lite laborent; nam violentiam hanc Ursus omnino punitam
velit. Proinde veteris religionis ne amplius cogitent quidem. Sic amandati
sunt legati civium nostrorum. Mox quidam Winterthurensis,
qui a casu pontem in vallibus struxerat, literas adfert a Frutingen,
Hasle, Interlacensibus, Obersibental, Aesche, quod ad defensanda
7 sacramenta coniuraverint expostulentque a magistratu, num connivere
velint, aut eos hac de causa debellare. Nihil respondit senatus. Feria
quinta elapsa in Interlacu violenter bove mactato 60 rustici se illic
congregarunt. Accurrunt et decurrunt insani homines. Expectant
Silvanos et procul dubio maiores copias e ditione nostra. Mittunt ad
quosvis pro auxilio. His ipsis diebus amandati sunt nuncii ab urbe
ad universum agrum ad abrogandas iuramento pensiones et iniuriam
illam detegendam, quatenus sciri possit, quinam a rusticorum aut magistratus
parte stare velint. Deliguntur nescio quot millia ad vexillum,
vulgo baner. Ex senatu vero ad exercitum delecti sunt capitaneus
Scultetus, panerherr, fenner Willading, ordo enim laniorum vexillum

--584--

attigit, deinde Sebastianus a Diesbach, Tilmannus,
Emanuel, Hagius, Nollius. Reliquos ipse considera, qui domi
pro consiliis relinquuntur. Ita ex diacosiis quoque optimi quique deliguntur.
Mandant praeterea, quod non delecti domi maneant. Interim
perpetuo magistratus negligens est, hinlässig, langsam und plug, ut,
nisi dominus manu forti nos liberet, actum omnino vereamur. Iuxta
carnem profecto omnes plus in negocio nostro tam prudentię quam constantię,
magnanimitatis et fortitudinis Tigurinis nobis adfuturis tribuunt,
quam sibi ipsis. Consultum igitur videtur, ut legati prudentes, et
quibus tam Christi negocium quam utriusque urbis respublica cordi
esset, ad nos mitterentur, qui non modo operam vestram sponderent,
sed et animum et consilia et calcaria adderent. In summa te monent,
quotquot Christo nomen dederunt, quatenus sedulo vigiles et suggeras,
quaecunque pro gloria Christi et reipublicae saluti commodare videntur.
Nam periit sapientia a sapientibus, consilium a consulibus, magnanimitas
et constantia tam a magistratu quam a plebe, etsi plebs in urbe moritura
citius sit, quam missam reducem aut violentiam villanorum pati.
Sed quid hęc inter tot et tantos venatores robustos? Hac hora congregati
sunt diacosii; sed nescio, quid illic consultent. Nos interim,

--585--

qui verbum ministramus, perstamus immoti. Sic libuit effundere cor
meum erga te.
Vale interim.
26. Octobris hora meridiana anno M.D.XXVIII.
Tuum minimum numisma.
An meister Uolrichen Zuingli, zuo Zu̇rich. - In yl.