100

<< Nr. 99 | Index | Nr. 101 >>

Absender: Zasius, Ulrich

Empfänger: Zwingli

Ort: Freiburg im Breisgau
Datierung: 13 XI 1519

Vorlage: Huldreich Zwinglis sämtliche Werke, vol. 7 (Leipzig: Heinsius, 1911) (Corpus Reformatorum 94), 218-222

--218--

S. P. D. Iucundissimę michi tuę fuere literę, eximie vir, ut quę
argumentum prebeant non solum absolutę tuę eruditionis, sed eciam
animi candidissimi. Ignotum appellas literis amicissimis; quid mirum,
si in familiares officio vel exuberes? Tantum itaque abest, ut temeritatis
notam ullam, quam deprecari pergis, incideris, ut eciam singulari
te humanitate conspicuum feceris; qui ad amiciciam me invitas, quam
expetere vel adactis precibus conveniebat. Ero itaque tibi amicus tum
fidelior, quo te digniorem video, in quem animi adfectus omnis conferatur.
Faxit deus, ut quod fausto sanctoque inicio ceptum est, inter
nos maneat perpetuum. De Martino Luthero multa michi tecum

--219--

serenda forent, si epistolaris brevitas ea complecteretur. Sunt enim in
eo plurima, quę laudes et defendas; sunt rursum quę videntur nonnichil
impingere. Recte docuit, omnia nostra bona opera deo accepta referre
nichilque tribuere proprię voluntati quam iniquitatem. Hoc enim et
pluribus probat auctoritatibus, et insuper psalmorum liber omnibus
quasi spaciis testatur. Docent hoc ecclesiastici doctores, Chrysostomus
super Matheo non uno loco, Gregorius in homiliis apertissime,
et alii, quos suo ordine congessi, causam probissimi viri hac in parte
acturus, quantum dominus concesserit. In materia vero indulgentiarum
quid sentiam, habeo, quid loquar, non habeo. Nolo enim in eos
incidere, qui fenum in cornu gerunt. Vetus ea in re querela est et
adhuc dubia, dicit glossa in c.: Quod autem, de pęnitentia et remissione;
concilii itaque diffinitione eget, non stat a privatorum
doctrinis. Proinde audacius quam fęlicius Luterus noster Gordii
nodum dissolvere perrexit; vera tamen esse, immo verissima, quę
doctissimus ille vir scripsit, multi putant. Tu cętera coniice! Quę

--220--

porro Luterus super penitentia, super fide disseruit, saluberrima
puto. Omnis enim nostra vita ad hoc comparata est, ut viciis resectis
virtutum accessione increscat, ac nobis annitendum est, ut in conflictum
inimici perpetui adarmemur, cruci subdamur, castigemus corpus
et ita quotidie emendemur, quę vera est Christiani negociatio. Quam
qui fugit, salutem fugit; qui oppugnat, sese interimit. At hęc nichil
est secius quam pęnitentia. Quod autem fides potissimum sit in sacramentis,
quis negare ausit? Sed quando farinę nostrę non est ea in
re extendi, ad theologos provoco; eos autem theologos, quibus veritatis
amor insidet. In prędictis Luterum et sequor et admiror; et quatenus
meorum studiorum, quę in civilibus versantur, ratio recipit, defendere
sum paratus. Intercurrunt tamen nęvi in Luterianis doctrinis,
quę me male habent. Quod enim benefaciens peccare dicatur, deopinata
est assertio, nisi sane intelligatur. In sensu enim diviso tolerari
potest, si benefacientem non in actu accipias, sed in habitu; ut ita
benefactor, id est iustus, peccet, utpote quod imperfectus sit et in
multis offendat. Hac fine Lutherum hactenus intellexi; sum ei adsensus
et velut exosculatus. Per huiusmodi enim doctrinam tollitur
superbia, ędificatur humilitas, accenditur in deum ardor et reverentia,
estque ea doctrina divinis fundata scripturis. Sed video Vuitemburgensium
conclusiones, qui dictam propositionem eciam in sensu composito,
et de benefaciente, quoad praesentem actum, intelligere videntur;
quasi is, qui benefacit, dum benefacit, peccet. Hoc ego aut non intellego
aut mentem scribentium non colligo. Videtur enim esse plane
insipidum, et quod implicet; sicuti alio loco lacius attingimus. Satius
esset ab huiusmodi captiosis propositionibus, quę in fallacias sophisticas
incidunt, abstinere, easque, quę sapientiam pręstant parvulis, consectari
doctrinas. Adserit porro in suis conclusionibus Carolostadius,
vir doctus et integer, ut puto (si amor sui homini non imponat),

--221--

literalem sensum dici non posse, qui ex sola intentione colligatur,
non eciam ex verbi significatu; et denique non dici expressum,
quod ex intencione loquentis appareat, cum aliis id genus. Sed errare
eum, nisi sese declaret, omne ius nostrum clamat, et est contra eum
Hylarius, cuius verba recitantur in c. Intelligentia de verborum
significatione. De quo tamen alibi plura. Tandem Luterus in novissimo
suo libello fundamenta nonnulla tractat, quibus probari putat:
papam de iure divino non esse universalem episcopum; quod quantum
michi displiceat, non satis proloqui possum. Primo id contra divi
Leonis aliorumque pontificum decreta pugnat, quę tamen ipse elevat
et tantumnon conspuit, tanquam frigidissima, nullo nec iure nec
fundamento. Deinde, si dederimus, vera esse quę scribit, quę tamen
vera non puto, ut alibi latissime confutavi (est enim popularis hęc actio,
omnibus competens): quid attinet in talibus sese fatigare, in quibus
nec fructus inest, et insuper plena veneno res? Videre est, quam sit

--222--

misera condicio hominis, ut tam facile cadat, tam facile declinet, qui
tam eleganter et stetit et stare potuit. Quanti periculi sit acrior concertatio,
res hęc evidenti est argumento. Vincendi pertinacia, nescia
loco concedere, quid non perniciei adferat? Eccium subvertere pergunt
Vuitemburgenses, eciam ubi bene sentit et sese paulo minus
confodiunt. Quantę securitatis est humilem esse, non alta sentire, pertinacius
non obniti, cedere potius, ubi vincere posses, quam ad victoriam
niti cum interitu! Super quem requiescet spiritus domini, nisi
super humilem et quietum? Utinam sit probus quispiam, qui Luterum
commoveat, ne ita excurrat, sed modestiam, quam ubique tantisper
laudat, teneat, auro suo scoriam non misceat! Tunc eum Heliam,
et si quid amplius sit, nominabimus.
Vale, et Vadiano, Frygiis, Myconio aliisque, si qui sint, qui
litterarum studia pure et erudite sequantur, salutem dicere memineris
Iohanni Frygio scribere non potui, viro optimo et michi amicissimo:
luctus enim et męror obitu dilectissimae meę uxoris et insuper
nepotis mei, infantis virtute et doctrina suspiciendi, me obvertunt,
ut vix michi constem. Defervebit tamen, ut confido, deo adiuvante,
doloris vehementia.
Vale, amicorum selecte amice
Ex Fryburgo Idibus Novembribus anno etc. XIX.
Tuus Huldaricus Zasius literarum doctor et ordinarius
Fryburgensis.
Eximio et spectatissimo viro domino Huldarhico [!] Zinlio,
theologię et meliorum litterarum sectatori probatissimo, pastori
Thuricensi, meo singulari amico.