<< Nr. 361 | Index | Nr. 363 >> 

Absender: Capito, Wolfgang

Empfänger: Zwingli

Ort: (Strassburg)
Datierung: 6 II (1525)

Vorlage: Huldreich Zwinglis sämtliche Werke, vol. 8 (Leipzig: Heinsius, 1914) (Corpus Reformatorum 95), 299-305

---

--299--

Gratia domini tecum, charissime frater.
Per Oecolampadium arbitror literas meas resignatas; id enim
fore ex tuis prioribus ad me intellexeram; nam ei copiam tuarum legendarum
aiebas fecisse. Favor ducis Wirttembergensi hic magnus
est. Qui hinc ad regimentum imperiale deputabitur, haud dubium, in
commodum eius incumbet. Nobilis iuvenis Iacobus Sturmius designatus
est pro assessore, ut vocant, pius iuxta ac eruditus. Est modo
illi tuo principi tempus maximum - adversarius puer et iniustus,
praeditus indole, fateor, sed non optimis stipatus consiliariis; caesaris
et Galli diuturnum bellum, pontificis Romani perfidia, qui nunc
Gallis consentit, nuper summus amicus caesaris; praeterea bona istius
existimatio, cum publice ferant, exilio et miseria modo edoctum esse
in lege domini principem, qui sub rebus prosperis tyrannum olim egerat
(non enim defendimus, quae iuvenis animo quam iudicio plenior designarit);
civitates imperii ferme verbum receperunt, praesertim foederis
Suevici, qua re ab impugnando detinebuntur - tantum studio sibi
ducat praebere specimen principis Christiani, ne fastu, ne insolentia
fortunae, ne satellitum ebriosorum inutili caterva plebem et se gravet.

--300--

Nam postquam semel receptus fuerit, erit tutior praesidio vestratium
quam suis viribus. Ditissima monasteria levabunt penuriam et rerum
difficultatem, ubi potitus fuerit iterum imperio.
Lutheri epistolam excusam Witenbergę nostri imitati sunt.
Contingunt utrinque parum decora. Maiorem animi moderationem charitas
Christiana requirit, quam illi mutuo exhibent. Carolstadius
glorię est sitientissimus, Lutherus ingenii dexteritate et usu antecedit.
Miras anno abhinc quarto tragoedias Carolstadius excitavit, qui
statuit manu quam verbo potius pugnare. Tu demolitus es statuas,
sed post praedicationem, sed ecclesia bene instructa. Christum optime
docuisti et, quę Christo obstarent, antiquasti, dum ille alterum tantum
agere videtur et pro rebus nihili tantopere desudare, quasi in
istis prora et puppis rei sita esset. Carolstadius fortissime contendit
pueros, antequam voce instructi fidem poterint profiteri, non
esse baptisandos. Conquirit undique multa. Nobis consuetudo et
ratio est, ut baptisemus, qua autem fide, ex libello per Bucerum
edito cognosces. Fuerunt, imo etiamnum sunt, qui infantes nolunt
baptisari; sunt, qui nolunt amplius esse susceptores ex baptismo. Nos
contra verbo pugnamus, quo minus aliqua necessitas libertati irrepat;

--301--

contendimus tamen esse utilissimum, ut baptisentur; ea enim occasio
erit in reliquum vitae addiscendae religionis. Baltasar Walthusanus
infirmis rationibus nititur, quasi abuteremur divinis vocabulis
baptisando infantes, et grandiusculos tingendo, qui pariter impii esse
possint, non abuteremur.
Legimus obiter pridie libellum Lutheri "De statuis abolendis et
de eucharistia". Quid dicam? Multa obolent, multa fastidio, quę
imbecillitatem rixandi indicant, tametsi talis adversarius aliquid mereatur.
Carolstadius alienissimus esse videtur ab animo Christiano;
tantopere ad gloriam perrumpere studet. Scio, quid ipsis Witenbergae
ineptientibus ego tum confessor, utcunque occultus, pertulerim.
Quae tamen de colendis imaginibus asseverat Lutherus, magis
ad hominem adversarium perdendum quam ad rei veritatem dixit.
Nam usu et experientia didicimus in templis imagines aliquot seculis
adoratas. Nec tamen repugnarim, domos privatas pingendas impune
historiis sanctis, causa memorię excitandae; at ubi causa audiendi
verbi convenimus, hoc est in templis, specimen certe impietatis praebent.
Liberius dicam: illecebrę sunt ad ipsam impietatem. Nos
templa aliquousque repurgavimus. Senatus noster heri sacerdotiolum
in usus pauperum convertit; hac via facta invademus cuneos hostium
confertissimos cum maiori spe victorię. O te felicem sub tanto senatu
et tam alienus [!] a grege papistico, quo dissipando ętatem prope insumimus
Luthero scribam intra biduum; quocum ne committaris, mi
frater. Parcas, obsecro, infirmis et ocium dulcissimum ne tibi invideas,
quod nunc impendis rebus optimis. Posteritas, si nomen spectaremus,

--302--

exactioris censurae erit, quae illi plurimum tribuet, qui minimum
omnium ambierit, praesertim quorum monumenta extiterint, ut tua
sunt extatura; nam genium spirant posteritate longa dignum. Nos
prophanis prope laboribus nati videmur, nisi non prophanum est, quod
exteris rebus peragendis, etiam si fratrum causa, perit.
Carolstadius me veterem hospitem alloquio non dignatus est,
dum hic quatriduo delitesceret. Quę ista libertas, qui spiritus, quę
charitas? Nosse fratrum errorem et praesentibus non indicare, sed
scribere in absentes, siquidem in nos scripsisse videtur, quę in duplices
papistas scripsit; ita enim amici eius ferunt. Commovit et nostram
ecclesiam, quam parvo iterum libello compacavimus. In eucharistia
quae sentiamus, ex Buceri libello vide! Nam avocamus ecclesiam
a contentionibus; id enim est, quod res est, oblique asserere. Apud
imperii civitates (Norlingae et Nornbergę) quidam concionatores
agunt inconsultius; quos puto causam dedisse, ut nunc pleraque ferveant
studiis acerrimis. Nornbergae ludimagister apud Seobaldi
templum negavit spiritum sanctum et filium esse equales patri, qui ob

--303--

id pulsus et eiectus est. Sunt, qui sabbatum asseverent servandum.
Sunt, qui legis onus universum nostrae conentur libertati obtrudere;
et similes tamen habent labra lactucas. Nos pergemus simpliciter
in Christo asserendo. In facie Christi gloriam dei cognoscendam
docebimus [2. Cor. 4. 6], a contentionibus alienissimi. Obsecro te,
Huldriche charissime, qua hactenus via instetisti, eadem perseveres.
Nihil enim tuorum legi, quod improbem, tametsi leviuscula interim
ego fortassis aliter putarem dicenda. Verum si dicere conarer, satis
scio me tantum consequi non posse. Quod sis formidabilis Luthero,
non vero dissimile videtur; nam tibi mirus est usus lectionis, ardens
animus et spiritus in dominum confirmatus [Col. 2. 7]. Id tamen auguramur
magis admirationi quam invidiae tribuendum, qui te sentiat
praemio magis quam odio dignum. Accusamur haereseos Carolstadianae
apud imperii senatum per sacerdotes profugos, qui modo
negotium reipublicae nostrae machinantur. Scio nos non citandos, nisi
persuaserint sibi nos non esse venturos propter itineris pericula, ut
absentia nostra vincant. Comes de Hanow liberrime edixit, ne pro
animabus amplius sacrificent sui sacerdotes; qui me evocaverat; sed
senatus obstitit, qui nescio quas insidias mihi metuebant [!]. Propediem
tamen in agrum Argentinensem et viciniam expatiabimur
disseminaturi verbum.
De cęna domini singulis conventibus repręsentanda consilium
cepimus et per aliquos, non per totam ecclesiam, tametsi absit

--304--

paulum ab instituto Christi et apostolorum consuetudine, quod ille
cum paucis cenam, hii cum multis, sed incuriose, egerint; imo nunquam
meminerunt, nisi per occasionem ad Corinth. [1. Cor. 11. 23-34]
semel, ut scias, non summam in eo usu consistere. Libertatem igitur,
ut alias, hoc item usu tueamur! Diversitatem non improbo, modo
utique discessum sit ab Antichristo, coërcitori [!] animarum liberarum,
qui vivificat mortuas et revera vivas occidit [5. Mos. 32. 39].
Quod vero panis signum corporis Christi in cęlo absentis vere maneat
neque essentiale corpus adsit, ecclesia nostra prius recepit, quam
verbi ministri omnes consentirent. Pomerano Bugenhagio scripsi
te hactenus cum Wiclefo consensisse, sed pepercisse id spargere in
vulgus, habita imbecillium ratione. Deliniavi etiam, qua nos via hic
insisteremus. Luterum literis communibus (sed vereor, ne nimium
reverenter scriptis) commonefecimus, ut modum tucretur et ne multum
insumeret operę in rem nihili. Quid enim obtinet, qui obtinet
carnem Christi vere panem esse, dum caro nihil prodest [Joh. 6. 63]?
Respondit literis privatis nihil asseverando, relicta, inquam, in medio
controversia, neque videtur aliud acturum, quam ut ostendat Carolstadii
argumenta infirma; Wiclefi autem et tua frigidissime solvit
in libello, quem ad Waldenses scripsit. Gratia deo, qui nobis

--305--

ubique ostendit infirmitatem hominum, quo sibi uni gloriam et salutem
acceptam referamus; nam negare non possumus plurimo usui fuisse
vehementiam Lutheri, qui et fidei materiam dexterrime tractaverit.
Dabit et dedit dominus aliis sua quoque dona. Carolstadio nunquam
potui multum tribuere, quod est ingenii amarulenti, praefracti,
pertinacis et idem inconstantissimi, qui nulla in re captum infirmorum
respicit, sed quacunque via ad famam parandam erumpit. Haec tecum
familiarius, quam fortassis oporteat, et incondite, ut in buccam
venerunt.
Vale.
6 to Februarii, quo tuas acceperim datas ultimo Ianuarii, quas
miror tam expedite perlatas. Ecclesiam tecum et fratres omnes
saluto. Bucero tuas mittam legendas, qui modo vertit postillam
Lutheri in euangelia quędam dominicalia. Turegii nomen ingenio
tuo illustratur, cui et Christum debet.
Iterum vale.
Significa mihi, an masculam prolem habeas.
Capito.
Clarissimo Christi confessori et apostolo Huldericho Zvinglio,
Turegiorum episcopo. - Zuinglio.